شیخ‌علی تبتیتبّتی، شیخ علی، ملقب به فاضل، از اصحاب حکمت و فلسفه در سده سیزدهم می‌باشد. ۱ - فرزند معنوی سبزواریشاگرد حاج ملا هادی سبزواری و بسیار مورد توجه وی بوده، چنانکه او تبّتی را فرزند معنوی خود می‌خوانده است. [۱]
هادی بن مهدی سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، ج۱، ص۵۲۱، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۲]
جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۲، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۳]
جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۴، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
۲ - سال و محل تولدبه گفته سبزواری، در تبّت ــ که ظاهراً مراد تبّت صغیر یا بلتستان در شمال غربی هند و از توابع کشمیر باشد ــ به دنیا آمده است. سال تولد وی معلوم نیست. ۳ - اساتیددر مشهد سال‌های متوالی در درس حاج ملا هادی سبزواری حاضر می‌شد و شاید درس وی در سبزوار و نیز درس معقول استادان دیگر را هم دیده باشد، [۴]
هادی بن مهدی سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، ج۱، ص۵۲۱، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۵]
جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۲، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۶]
جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۴، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
، زیرا در آن روزگار طلاب بسیاری از هند و دیگر بلاد اسلامی برای تلمذ در محضر حکیم در سبزوار به سر می‌برده‌اند. [۷]
ژوزف آرتور گوبینو، مذاهب و فلسفه در آسیای وسطی، ج۱، ص۸۵، ترجمه م ف، (بی جا، بی تا).
۴ - پایان زندگیاز پایان زندگی وی اطلاعی نیست. ۵ - احاطه علمیاو را فاضل و بهره‌مند از دانش‌های عقلی و نقلی عصر خود دانسته‌اند. [۸]
جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۲، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۹]
جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۴، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
۶ - رنجش سبزواری از تبتیتبّتی مدتی از علوم عقلی به دانش‌های نقلی روی آورده، و این امر موجب رنجش حکیم سبزواری از وی شده است، به طوری که نامه‌های او را بی پاسخ گذاشته است؛ ۷ - رساله سبزواری به تبتیاما پس از چندین نامه‌ای که به حکیم نوشته و درخواست پاسخ کرده، حکیم رساله‌ای در پاسخ به پرسش‌های وی نوشته است. [۱۰]
هادی بن مهدی سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، ج۱، ص۵۲۱ـ۵۲۲، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۱۱]
جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۲ـ ۱۲۳، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
۸ - پرسش‌هایی از عالم مثالپرسشهای تبّتی، در باره عالم مثال است، و چنان برمی آید که او در‌باره آن‌ها با معاصران خود گفتگو کرده و چون به نتیجه نرسیده، برای حل آن‌ها از استاد کمک خواسته است. از چگونگی طرح پرسش‌ها برمی آید که تبّتی اطلاع کافی از حکمت صدرایی داشته و در تقریر مباحث مسلط بوده است. پاسخ سبزواری نیز که در آن ستایش بسیار از تبّتی شده مشتمل بر کامل‌ترین مباحث در‌باره صور عقلیه کلّیه و مُثُل افلاطونی است. [۱۲]
جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، ج۱، ص۱۲۲ـ۱۲۴، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۱۳]
هادی بن مهدی سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، ج۱، ص۵۱۹ ـ۵۳۴، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش.
۹ - فهرست منابع(۱) جلال الدین آشتیانی، «شرح حال و آثار فیلسوف متألِّه و عارف محقق حاج ملاهادی سبزواری»، در سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش. (۲) هادی بن مهدی سبزواری، رسائل حکیم سبزواری، چاپ جلال الدین آشتیانی، تهران ۱۳۷۰ ش. (۳) ژوزف آرتور گوبینو، مذاهب و فلسفه در آسیای وسطی، ترجمه م ف، (بی جا، بی تا). ۱۰ - پانویس
۱۱ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «شیخ‌علی تبتی»، شماره۳۲۱۲. |